1-15 Ocak 1943: Stalingrad’daki Alman Ordusu Kuşatılıyor
1 Ocak 1943 New York, bu yıl Times Meydanı’nda Times Square binasının üstünde bulunan Vakit küresi (Times Square Ball Drop) etkinliklerini iptal etti.
2 Ocak 1943 Kriegsmarine SSCB’ye bağlı bir ikmal konvoyunu pusuya düşürürken, Alman ve İngiliz savaş gemileri Barents Denizi’nde çatıştı. Kuzey kutup gecelerinde savaşan gemiler kime ateş ettiklerinden emin değiller: dost, düşman veya rastgele buzdağları. Kısa mesafeden “dost” savaş gemisinden gelen top atışlarıyla yaralanan Eckholdt ikiye bölündü ve tüm mürettebatıyla buz gibi denize battı.
Alman deniz saldırısına ve iki Kraliyet Donanması savaş gemisinin batmasına rağmen, JW 51B konvoyunun 14 kargo gemisinin tümü hasar görmeden kaçmayı başardı. Hitler, Kriegsmarine’in “işe yaramaz” yüzey gemilerine öfkeli ve daha fazla denizaltı inşa edilmesini talep ediyor.
Hitler, Alman ordusuna hitaben Mihver’in zaferini öngören bir ‘Günün Emri’ yayınladı: “1943 yılı belki zor olacak ama kesinlikle arkamızdan daha zor olmayacak.”
Avustralya ve Amerikan birlikleri, Papua Yeni Gine’deki Japon işgalcilerin son sığınağı olan Buna Plajı’na ulaştı ve onu ele geçirdi. Papua’daki Japon birlikleri, Donanmaya geri çekilen askerleri tahliye etmesi için daha fazla zaman kazandırmak için son adamına kadar savaştı; Buna plaj, paramparça çıkarma araçları ve cesetlerle dolu…
3 Ocak 1943 Kızıl Ordu, bu Sovyet Yeni Yılı kartıyla 1943’e giriyor: Başarılı saldırıları kutluyor ve bu yıl, SSCB’nin Faşist işgalcilerden kurtulacağı yıl olacağını öngörüyor.
4 Ocak 1943 ABD hükümeti, 1 Şubat’tan itibaren zorunlu askerlikten kaçınan “asker kaçaklarını” yargılamaya başlayacağını duyurdu. “Seçilmiş hizmet” için uygun olan 18-45 yaşları arasındaki her Amerikalı erkeğin taslak kartını her zaman yanlarında taşıması gerekir.
Papua’da kalan Japon kuvvetleri şimdi Yeni Gine’deki son dayanak noktası olan küçük sahil köyü Sanananda’ya kadar kuzeydeki dar orman yollarını savunuyor. Hayatta kalanların kaçma ümidi çok az.
5 Ocak 1943 TIME dergisi Yılın Adamı: Joseph Stalin. ABD gazetesi, Adolf Hitler yerine Sovyet diktatörünü seçtiklerini söylüyor; Kızıl Ordu, Wehrmacht’ı Stalingrad’da durdurmasaydı: “Hitler yalnızca yılın adamı olmazdı, aynı zamanda Avrupa’nın tartışmasız efendisi olurdu.”
TIME dergisi Stalin’i ikinci kez yılın adamı seçti: İlk olarak 1939’da Hitler’le Nazi-Sovyet anlaşması yaptıktan sonra seçilmişti. 1942’de bu sefer Almanlara karşı savaştığı için aday gösterildi.
6 Ocak 1943 Japon işgali altındaki Burma’da işgalciler, müttefik savaş esirlerini acımasız koşullarda köle işi olarak kullanarak Tayland’a bir demiryolu inşa ediyorlar.
Japon demiryolları Burma’nın dağlık bölgelerinden, engebeli dağlık araziden geçiyor. Açlık ve hastalıkla boğuşan binlerce mahkumlar, onu inşa ederken ölüyor.
Nazi işgali altındaki Polonya’daki Częstochowa gettosunda, Yahudi Savaş Örgütü’nün zayıf silahlı üyeleri Almanlara karşı bir ayaklanma başlatmaya çalıştı. Kısa süren çatışmalardan sonra, Nazi SS kontrolü yeniden ele geçirdi ve “misilleme” olarak 50’den fazla genci öldürdü.
Geçen yılın başında Częstochowa’daki yaklaşık 50.000 Yahudi’den sadece 6000’i hayatta ve bir Alman mühimmat fabrikasında köle olarak çalıştırılıyor. Son birkaç ay içinde çoğu çocuk ve yaşlı da dahil olmak üzere 40.000’den fazla kişi Treblinka’nın gaz odalarına gönderildi. Geçen yıl, Alman işgali altındaki Polonya’daki Yahudi nüfusunu yok etme amaçlı Nazi Operasyonu Reinhard çılgın zirvesine ulaştı. Geçen yıl, çoğunluğu Beł killedec, Sobibór ve Treblinka’nın ölüm kamplarında olmak üzere en az iki milyon insan öldürüldü.
7 Ocak 1943 Amerikan hükümeti Perşembe gününden itibaren ABD’nin doğusunda 17 eyalette keyfi sebeplerle araba kullanmayı yasakladı. Okullar, kiliseler, mağazalar ve tiyatrolar da ne kadar akaryakıt kullanabilecekleri konusunda sınırlandırılacaktır. Benzin, yağ ve lastik tayın uygulaması başladı.
ABD Başkanı, her iki Kongre meclisine de yıllık Birliğin Devleti konuşmasını yapıyor ve Amerikalıları son zaferlerin hesaplarıyla bir araya getiriyor: “Evet, Naziler ve Faşistler bunu istedi ve alacaklar.” Başkan Roosevelt, 7 milyon Amerikalının şu anda orduda görev yaptığını ve savaş üretiminin her gün arttığını açıklıyor: “Mihver güçleri savaşı 1942’de kazanmaları gerektiğini biliyorlardı ya da sonunda her şeyi kaybedecekler. Düşmanlarımızın yaptığını söylememe gerek yok. 1942’de savaşı kazanmadılar”
8 Ocak 1943 Wehrmacht birlikleri, kurtarılma ümidinin her geçen gün azaldığı yıkık Stalingrad’da, nöbet tutarken açlıktan ölmeye başlıyor. Büyük Amiral Erich Raeder, Führer ile 2 saatlik fırtınalı bir tartışmanın ardından istifa etti. Son Alman deniz başarısızlıklarından çileden çıkan Hitler, Kriegsmarine’in tüm başkent savaş gemilerini hurdaya çıkarmak ve silahlarını kıyı savunmasına yeniden dağıtmakla tehdit etti.
9 Ocak 1943 Stalingrad’da kuşatılmış Mihver kuvvetleri arasında, Nazi işgalcileriyle iş birliği yapan 40.000 Sovyet vatandaşı var. “Hiwis” (Almanca’nın “yardım etmeye istekli” anlamına gelen kısaltması) Nazi hapishane kamplarından ve açlıktan kaçmak için gönüllü olmuştu. Bununla birlikte rüzgâr değişince şimdi NKVD tarafından öldürülme tehlikesi ortaya çıktı. Naziler ilk olarak, köle ve alt ırktan (untermenschen) olarak nitelendirerek Hiwis’i silahlandırmayı reddet ancak yeterli Aryan birlikleri olmadığından gönüllüler Kızıl Ordu ile savaşmak için donatıldı.
Sovyet Generali Rokossovsky, Stalingrad’da dağılmakta olan Alman ordusuna teslim olma ültimatomu sunarak iyi tedavi ve tıbbi bakım vaat ediyor. General Paulus yarın saat 10’dan önce yanıt vermezse, Rokossovsky son ve ezici bir Kızıl Ordu saldırısı tehdidinde bulunuyor.
10 Ocak 1943 Alman Yüksek Komutanlığı ile telsiz bağlantısı kuran General Paulus’a, Hitler tarafından ne pahasına olursa olsun Stalingrad’ı elinde tutması emredildi. Kızıl Ordu’nun teslim talebi reddedildi; Kapana kısılmış işgalcilerin kuşatması devam ediyor.
Kraliyet Hava Kuvvetleri bombardıman uçakları, Almanya’nın Essen kentindeki Krupp silah çalışmalarına saldırıyor; uçaklar, gizli bir radyo rehberlik sistemi olan OBOE aracılığıyla yoğun sisin içinden hedeflerine vurmak için kör olarak uçuyorlar. Öfkeli Hitler, İngiliz bombardıman uçaklarının yoğun bulutlarla hassas hedefleri vurmasının imkânsız olduğu konusunda ısrar ediyor: Ona göre hava durumu raporları yanlış olmalı. Bununla birlikte Birleşik Krallık’taki OBOE istasyonları, RAF bombardıman uçaklarına radyo sinyalleri göndererek onlara sis veya karanlıkta bile neredeyse tam konumlarını veriyor. Bu iş ilk hava radyo navigasyon örneğidir.
Ünlü mucit Nikola Tesla, 85 yaşında New York’ta öldü. FBI ajanları, “savaşı sona erdirebilecek” bir “teleforce” ölüm ışını silahı icat ettiği iddiasıyla, onun kağıtlarına ve eşyalarına el koydu.
11 Ocak 1943 Kızıl Ordu, Stalingrad’da son saldırısını başlattı: Koltso Operasyonu (‘Yüzük’ Operasyonu), büyük topçu bombardımanı ile başlıyor. Yedi Sovyet ordusu, kuşatılmış Alman Altıncı Ordusu’na her yönden saldırıyor.
12 Ocak 1943 Kötü hava koşulları ve sürekli Kızıl Ordu ilerlemeleri, Stalingrad’a yiyecek tedarikini iyicre azalttı. Alman birlikleri, yenilenmiş bir Sovyet saldırısıyla karşı karşıya kaldıklarında açlık tayınları alıyorlar.
Berlin’de güvende olan Alman General Zeitzler, tuzağa düşürülmüş 6. Ordu ile dayanışmasını göstermek için Stalingrad’da dağıtılan tayın miktarında yemek yiyor. Yeterli beslenemeyen general iyice zayıflayıp bitkin düşünce haftalar sonra Hitler, Zeitzler’e artık durmasını emrediyor.
13 Ocak 1943 Kuzeydeki Finlandiya sınırından güneydeki Kafkasya’ya kadar bu, Kızıl Ordu’nun Stalingrad, Leningrad ve Moskova yakınlarındaki Mihver kuvvetlerini vurduğu büyük bir kış saldırısı gerçekleşiyor. Kızıl Ordu, Sovyet şehrinin iki yıllık kuşatmasını kırmayı amaçlayan Leningrad’ı kuşatan Alman kuvvetlerine büyük bir saldırı olan Iskra (Kıvılcım) Operasyonunu başlattı. Kıvılcım Operasyonu: Sovyet İkinci Şok Ordusu’nun beyaz giyimli askerleri, Ladoga Gölü’nün güney kıyısında ilerlediler (haritanın sağ alt kısmı), Leningrad’ı çevreleyen Eksen kuvvetlerine çarptı ve şehirdeki Kızıl Ordu birliklerinden gelen bir atılımla bağlantı kurmaya çalıştı.
14 Ocak 1943 Amerikalılar Thomas ve Alleta Sullivan’a, ABD Donanması’na katılan beş oğullarının – George, Frank, Joe, Matt & Al’in, aynı gemide hizmet vermeleri şartıyla – bir Japon denizaltısının gemilerini, USS Juneau’yu torpile etmesinden sonra öldürüldükleri bilgisi verildi. 13 Kasım’da USS Juneau’nun batmasından kurtulan 100 mürettebat, hipotermi, dehidrasyon ve köpekbalığı saldırılarından muzdarip olarak sekiz gün boyunca başıboş bırakıldı. Bir B-17 bombardıman uçağı mürettebatının hayatta kalanlarla ilgili raporu, bir hafta boyunca rutin evrak işleri arasında fark edilmedi. 10 kişi kurtarıldı.
Leningrad’ı koruyan Mihver kuvvetleri, Sovyet kuvvetlerinin kuşatılmış şehirden kaçmasını önlemek için gerilmişti; ağır savunmalara rağmen dışarıdan saldırıya hazırlıksızdılar. İlk çatlaklar Leningrad kuşatmasında ortaya çıktı: Şehrin içinden Kızıl Ordu birlikleri, Ladoga Gölü’nün güney kıyısı boyunca dar bir koridor açarak Alman kuşatmasını aşan diğer Sovyet askerlerini kucaklıyor.
15 Ocak 1943 Şimdiye kadar ilk kez, bir Amerikan Başkanı, Atlantik’te Alman U-botlarını atlatmak için resmi işteyken bir uçakla uçtu. Roosevelt’i Kazablanka’ya götürmek için 4 günlük bir uçak yolculuğu (duraklamalı) sürdü.
İngiltere Başbakanı Winston Churchill ve ABD Başkanı Roosevelt, yoğun bir gizlilik altında, Özgür Fransız liderlerle büyük bir savaş konferansı için Müttefik birlikler tarafından yeni ele geçirilen Kazablanka’da bir araya geldi.
Müttefik liderler, yeni özgürleşen Fas’ta, Özgür Fransız liderler General De Gaulle ve Giraud ile bir araya gelerek savaşın bir sonraki aşaması için stratejilerini ortadan kaldırıyor: Mihver’in tamamen yok edilmesini nasıl garantileyebiliriz.
Casablanca Konferansı veya Kazablanka Konferansı
Casablanca Konferansı veya Kazablanka Konferansı, II. Dünya Savaşı sırasında ABD başkanı Franklin D. Roosevelt, Birleşik Krallık başbakanı Winston Churchill ve Combined Chiefs of Staff arasında gerçekleşen gizli Hitler karşıtı bir zirveydi (14 Oca 1943 – 24 Oca 1943)
Konferans sırasında ayrıca Almanya ile Japonya teslim olduklarında bu ülkelere karşı izlenecek tutum ve sunulacak koşullar hakkında görüşmelerde bulunuldu. Bu karar uyarınca, Almanya yenilecek kadar zayıf bir duruma düştüğünde müttefikler, Avrupa kıtasında Almanlar tamamen teslim oluncaya kadar mücadele etmeyi sürdürecekleri başka bir cephe açacaklardı. Bu karar alındığı sırada, Almanların mücadele gücünün azalacağı ve böylece uzun süre savaşamayacakları öngörülmüş, ancak Hitler’in ısrarla ve inatla mücadeleyi bırakmaması üzerine tahmin edilenin aksine savaş uzamıştır. Konferansta Almanların kayıtsız şartsız teslim olmaları kararı alınmıştı. Alman direncini azaltacağı düşünülerek alınan bu karar Almanlar üzerinde ters bit etki yaratmış, onların mücadele azmini arttırmıştır.
Bunlardan başka konferansta Türkiye’nin tarafsızlığı konusuna da değinilmiş ve bu ülkenin izlediği söz konusu politikayı terk ederek savaşa katılması için gerekli askeri koşulların oluşturulması kararı alınmıştır.
Konferans sırasında ABD ve özellikle Churchill tarafından Fas sultanına gösterilen saygı ve ilgiden nasibini alamayan De Gaulle bu duruma içerlemiş ve kendisinde zaten var olan Anglo-Amerikanlara dair olumsuz düşünceler daha da artmıştır.14-24 Ocak 1943 tarihinde Roosevelt ile Churchill’in katılımlarıyla başlayan konferansa sonraki günlerde Fas sultanı ile Fransa lideri De Gaulle de iştirak etmiştir. Konferansa davet edilen Stalin, savaşla ilgilendiğini ileri sürerek kendisine yapılan çağrıyı karşılıksız bırakmıştır.
ABD’nin Uzakdoğu’da yürütülecek savaşlar için kendilerinden daha fazla yardım isteyeceğini düşünen ve bu olasılığın gerçekleşmesinden endişe eden İngilizlere karşılık, Amerikalılar da ordularının İngilizler tarafından Akdeniz’in daha da iç kısımlarına yöneltilmesinden korkuyorlardı. Churchill’in Akdeniz’de izlediği strateji, İtalya’nın savaştan çekilmesini sağladıktan sonra Türkiye’yi savaşa sokmak yoluyla Almanların bu bölgede etkinlik kurmalarını engellemekti.
Roosevelt ise Ruslara yardım ediyor gibi görünmek amacıyla ABD’nin Almanya’yla savaşmaya devam etmesi gerektiğini düşünüyordu. Gerekirse Rusları kur tarmak ve Almanları yok etmek için bir istila gerçekleştirilmeliydi. Bu düşünceye bağlı olarak Casablanca Konferansı’nda Rusya üzerindeki yükün kaldırılması için Sicilya’ya saldırılmasına karar verildi. Ancak bu karar alınırken Sicilya ele geçirildikten sonra bu adanın durumunun ne olacağı hakkında bir anlaşmaya varılmadı.